Compliance Details javascript:commonShowModalDialog('{SiteUrl}/_layouts/itemexpiration.aspx?ID={ItemId}&List={ListId}', 'center:1;dialogHeight:500px;dialogWidth:500px;resizable:yes;status:no;location:no;menubar:no;help:no', function GotoPageAfterClose(pageid){if(pageid == 'hold') {STSNavigate(unescape(decodeURI('{SiteUrl}'))+'/_layouts/hold.aspx?ID={ItemId}&List={ListId}'); return false;} if(pageid == 'audit') {STSNavigate(unescape(decodeURI('{SiteUrl}'))+'/_layouts/Reporting.aspx?Category=Auditing&backtype=item&ID={ItemId}&List={ListId}'); return false;} if(pageid == 'config') {STSNavigate(unescape(decodeURI('{SiteUrl}'))+'/_layouts/expirationconfig.aspx?ID={ItemId}&List={ListId}'); return false;}}, null); 0x0 0x1 ContentType 0x01 898
|
ՎՃԱՐԱՀԱՇՎԱՐԿԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ
Վճարային գործիքներ
Հայաստանի Հանրապետությունում անկանխիկ
վճարումների գերակշռող մասը կատարվում է վճարման հանձնարարականներով, իսկ
մնացած մասը` այլ գործիքներով, ինչպիսիք են պահանջագրերը, չեկերը, քարտերը:
Վճարային հանձնարարականներ.
Վճարման հանձնարարականը իրենից ներկայացնում
է հաճախորդի հանձնարարությունը բանկին` իր հաշվից փոխանցել համապատասխան գումար
շահառուի օգտին: Այն ամենատարածված անկանխիկ վճարային գործիքն է Հայաստանի
Հանրապետությունում, ինչը պայմանավորված է նրանով, որ վերջինս հանդիսանում է
ավանդորեն կիրառվող վճարային գործիք և միաժամանակ մյուս վճարային գործիքների
համեմատ ունի գրեթե ամբողջությամբ կանոնակարգված իրավական դաշտ:
Վճարման հանձնարարականներով
փոխանցումների նախաձեռնումը բանկերի հաճախորդների կողմից մեծմասամբ
իրականացվում է թղթային եղանակով: Սակայն մի շարք բանկեր իրենց հաճախորդներին
առաջարկում են նաև նոր ծառայություններ` բանկ-հաճախորդ հեռահաղորդակցման
համակարգերի (home banking) միջոցով հանձնարարականների ներկայացում և այլն:
Միջբանկային հատվածում կրեդիտային փոխանցումները հիմնականում նախաձեռնվում են
էլեկտրոնային եղանակով` ՀՀ ԿԲ համակարգերով:
Վճարումներ պահանջագրերով. ՀՀ տարածքում պահանջագրերի
կիրառումը տնտեսվարող սուբյեկտների շրջանում լայն տարածում դեռ չի ստացել,
քանի որ, վճարային պահանջագիրը իրենից ներկայացնում են դեբետային գործիքի
տարատեսակ, որը վճարման է ներկայացվում ստացողի կողմից, և որի դիմաց վճարը
կատարվում է միայն վճարողի կողմից իր հաշվին համապատասխան միջոցների
առկայության և վերջինիս ակցեպտավորման դեպքում:
Վճարումներ քարտերով. ՀՀ տարածքում վճարային
քարտերի թողարկումը և սպասարկումը հիմնականում իրականացվում է Արքա
քարտերով վճարումների միասնական համակարգի միջոցով որը ստեղծվել և ներդրվել
է ՀՀ կենտրոնական բանկի և ՀՀ տարածքում գործող առևտրային բանկերի
նախաձեռնությամբ: Համակարգի անդամ բանկերի կողմից թողարկվում և սպասարկվում
են Արմենիան Քարդ քարտերով վճարումների միասնական համակարգի ԱրՔա տեղական
քարտեր, Վիզա կամ ՄաստերՔարդ միջազգային քարտային համակարգի քարտեր: ՀՀ
տարածքում սպասարկում են նաև DINERS CLUB, AMEX միջազգային քարտային
համակարգի ինչպես նաև HSBC խմբի քարտեր:
ԱրՔա վճարային
համակարգի շրջանականերում` ԱԳՄ–ի միջոցով քարտապանները բացի կանխիկ գումարի
ստացումից, կարող են նաև կատարել կոմունալ վճարումներ (գազի, ջրի, հեռախոսի,
էլեկտրաէներգիայի դիմաց), դիտարկել քարտային հաշվի մնացորդը, իրականացնել
բջջային հեռախոսների լիցքավորման քարտերի դիմաց վճարումներ:
ԱրՔա քարտերով վճարումների
միասնական համակարգի կողմից 2003թ.-ից ներդրվել են` Ինտերնետի միջոցով կոմունալ
վճարումների կատարման, հեռախոսային քարտերի դիմաց վճարումների կատարման
ծառայությունները, իսկ 2004թ.-ից` ստեղծվել է ինտերնետ միջավայրում գրանցված
որոշ ինտերնետ-խանութներում
վճարումների կատարման հնարավորություն: 2005թ. սեպտեմբերին ներդրվել է
Ինտերնետի միջոցով «ԱրՔա» քարտային հաշվից մեկ այլ քարտային հաշվի վրա
փոխանցումների կատարման մեխանիզմը:
Զարգացնելով «ԱրՔա» համակարգը, ՀՀ բանկերը ապահովել են VISA
և MASTERCARD միջազգային քարտային համակարգերի սմարթ քարտերի սպասարկումը
ինչպես ՊՈՍ տերմինալների, այնպես էլ ԱԳՄ-ների ցանցում: Իսկ 2007թ. II-րդ
եռամսյակից Արքա քարտերով վճարումների միասնական համակարգին մասնակից բանկերը
թողարկում են ոչ միայն մագնիսական կրիչով (շերտով) քարտեր, այլ նաև չիպային
(սմարթ) քարտեր:
ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից
մշակվել և ընդունվել է «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում վճարային քարտերի
թողարկման, սպասարկման և տարածման, ինչպես նաև վճարային քարտերով
գործառնությունների իրականցման» կարգը, որով սահմանվում են Հայաստանի
Հանրապետության տարածքում վճարային քարտերի թողարկման, սպասարկման և տարածման,
ինչպես նաև վճարային քարտերով գործառնությունների իրականացման կանոնները:
ՀՀ կենտրոնական բանկի նախաձեռնությամբ փոփոխություններ և լրացումներ են կատարել
ՀՀ կառավարության 1998թ օգոստոսի 25 թիվ 525 որոշմամբ հաստատված «Ծախսերը
հիմնավորող փաստաթղթերի նկատմամբ ներկայացվող պահանջները սահմանելու և այդ
փաստաթղթերի կազմման կարգում», որով սահմանվել են վճարային քարտերի
անդորագրերին (SLIP) ներկայացվող մի շարք պահանջներ որոնց բավարարման դեպքում
այն կարող է հանդիսանալ որպես ծախս հիմնավորող փաստաթուղթ:
Վճարումներ չեկերով.
ՀՀ տարածքում ճանապարհային չեկերն առևտրի և սպասարկման կետերում որպես
վճարամիջոց չեն ընդունվում, և որպես կանոն դրանք կարող են կանխիկացվել միայն
բանկերում: Որոշ բանկեր իրականացնում են Վիզա, Ամերիկնէքսպրես, ՏոմասԿուկ,
Սիտիկոռպ ճանապարհային չեկերի ընդունումը և վերջիններիս դիմաց` չեկատերի
ցանկությամբ, կանխիկ դրամի կամ արտարժույթի տրամադրումը: ՀՀ տարածքում գործող
մի շարք բանկեր ընդունում են նաև արտասահմանյան բանկերի վրա դուրս գրված չեկեր,
որոնց դիմաց վճարումը սովորաբար կատարվում է չեկը ինկասո ուղարկելուց և
արտասահմանյան բանկից վճարումը ստանալուց հետո: «Հայաստանի Հանրապետության
տարածքում չեկերի շրջանառությունը զարգացնելու և կարգավորելու նպատակով ՀՀ
կենտրոնական բանկի կողմից ընդունվել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում
չեկերի թողարկման, սպասարկման և շրջանառության մասին» կարգը, որով սահմանել է
Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի և օտարերկրյա բանկերի
մասնաճյուղերի վրա դուրս գրված չեկերի օգտագործման կարգը և պայմանները, չեկերի
լրացման կանոնները, չեկերի ներկայացման ժամկետները, չեկերի ինկասավորման և
վճարման կանոնները:
Էլեկտրոնային
փողեր
Էլեկտրոնային փողը
(e-money)
վճարային քարտերի միջավայրից մեծացած վճարային գործիք է: Ներկայումս այն
գտնվում է ուշադրության կենտրոնում ողջ աշխարհում թե՛ կենտրոնական բանկերի, թե՛
ֆինանսավարկային կազմակերպությունների, թե՛ ընդհանրապես հանրության կողմից:
Էլեկտրոնային փողն իրենից ներկայացնում է դրամական արժեք կամ թողարկողի
նկատմամբ պահանջ, որը՝
-
գրառված է էլեկտրոնային սարքի վրա,
- համարժեք է
դրա թողարկման համար անհրաժեշտ իրական միջոցների ծավալին
(1
միավոր էլեկտրոնային փողը համարժեք է 1 միավոր իրական փողին),
- ընդունվում
է որպես վճարամիջոց ոչ միայն թողարկողի, այլև ուրիշ սուբյեկտների կողմից:
Էլեկտրոնային փողը վճարային գործիք է, որն իրենից ներկայացնում է էլեկտրոնային
եղանակով գրառված դրամական արժեք: Հաճախորդը գնում է էլեկտրոնային արժեք, որը
պակասեցվում է յուրաքանչյուր գործարքի ժամանակ:
2010թ.
ՀՀ
կենտրոնական
բանկի
կողմից
ընդունվել
են
«Էլեկտրոնային
փող
թողարկելու
թույլտվության
տրամադրման,
կասեցման
և
դադարեցման
կարգն
ու
պայմանները,
էլեկտրոնային
փող
թողարկողներին
ներկայացվող
պահանջները»
եւ
«Էլեկտրոնային
փողերի
թողարկման
և
սպասարկման
(շրջանառության)
կարգն
ու
պայմանները,
էլեկտրոնային
փողերով
գործարքների
իրականացմանը
ներկայացվող
պահանջները»
կանոնակարգերը:
Համաձայն
կանոնակարգերի՝
էլեկտրոնային
փող
թողարկելու
բացառիկ
իրավասությունն
ունեն
ՀՀ
տարածքում
գործող
բանկերը
եւ
լիցենզավորված
դրամական
փոխանցում
իրականացնող
կազմակերպությունները՝
Կենտրոնական
բանկի
թույլտվության
համաձայն:
|
|
|